En 1895 Alice Guy, secretaria de León Gaumont, asiste a unha demostración dunha cámara recentemente inventada polos irmáns Lumière. Ao ano seguinte, e tras realizar a que probablemente sexa a primeira película narrativa da historia, dicía:
Pensei que podía facelo mellor? Revestíndome de valentía, propuxen timidamente ao Sr. Gaumont que pensaba en escribir unha ou dúas historias curtas para que os meus amigos se divertisen. Se o Sr. Gaumont puidese ver entón o que pasou coa miña tímida proposta, probablemente eu nunca obtería o si afirmativo. A miña mocidade, a falta de experiencia, o meu sexo, todo conspiraba na miña contra.
Tiveron que pasar 100 anos ata que Alice comezou a deixar de ser unha nota en estudos globais sobre a historia do cine. Xa no século XXI iniciouse un intento de recuperación de datos sobre a obra dunha muller que puido dirixir preto de 1000 pezas, e que estivo á fronte da súa propia compañía ata que a industria toma forma no oeste norteamericano aniquilando toda competición empresarial no leste.
Un dos principais problemas para localizar os seus traballos deriva da manipulación dos créditos de moitos deles. Co tempo, estes pasaron a ser atribuídos a outras persoas, homes, algo que ela mesma anticipou que sucedería.
—
Cando Doris Wishman lánzase a dirixir a película sexploitation Bad Girls Go to Hell en 1965 decide asinala como Louis Silverman. Wishman, que viña de dirixir nudies desde que no ano 59 se viu na necesidade de sobrevivir á súa viuvez, considerou que, malia a súa traxectoria previa, requiría un alter ego masculino para poder penetrar neste subxénero.
Sen unha pretensión fílmica excesiva, a carreira de Wishman transita sobre as explotacións da sexualidade co principal interese de facer caixa. Nuns anos nos que comezan a depurarse os eixos de subxéneros sobre os alicerces dunha sociedade cada vez máis aperturista e intelectualizada, traballa ata atoparse coa legalización da pornografía, de onde se retira incómoda pese a coincidir coa actriz e activista Annie Sprinkle, quen décadas máis tarde sería unha das precursoras do post porno.
Doris filmou o seu último traballo en 1978, pero A Night to Dismember non se estrea ata 1983. A súa primeira explotación sen sexo (neste caso, seguindo a moda do slasher) perde o son e boa parte do metraxe durante un incendio. Con dose extra de imaxinación consegue facer unha remontaxe que, malia os seus numerosos logros, durante décadas sería tomado a chiste por un público especializado que non deixaba espazo para determinados experimentos.
—
A principios de 2000 xurdiron rumores de que Spielberg podería estar tras unha película sobre Leni Riefenstahl. Non só as presións da industria cortaron este e outros proxectos sobre a directora, senón que en 2007, e ante a posibilidade de que participase nos xogos olímpicos de China en 2008, Mia Farrow preguntou, desde os medios, se Spielberg quería converterse na Leni dos xogos de Beijing.
Ser unha visionaria ao formular os seus traballos cinematográficos en Alemaña, xamais serviu para separala da vergoña pública coa que a martirizaron por contribuír decisivamente ao poder visual e estético do nazismo. Riefenstahl pasou as súas últimas décadas rendida ante a beleza dos nuba e os fondos oceánicos, onde, grazas ao submarinismo, conseguiu recuperar a mobilidade que lle roubou toda unha cadea de grandes dores físicas.
Como adoita suceder, trala súa morte recoñecéronse algúns dos seus méritos, aínda que xamais de xeito oficial: talvez o ser invitada de honor nos xogos olímpicos de Montreal en 1976 é o máis cerca que chegou a estar de que a opinión pública pasase páxina nun libro que non admitía reescrituras, pero si aprendizaxe.
Exemplos como os de Alixe, Dores e Leno hainos a fartar. Pero non no audiovisual: no día a día, no cotián. Pensar no papel da muller desde o sectorial segue parecendo tramposo cando nas rutinas existe unha falla para a que aparentemente non hai un arranxo sinxelo.
O interesante a partir destes tres casos é buscar un fondo ao tratamento do histórico:
- Leno convertida en insulto
- Dores como un chiste anómalo
- Alice esquecida nunha historia pouco dada á revisión
Sucede que cando unha dinámica convértese en costume, o cambio de tendencia vólvese máis complicado: aquilo que se puido corrixir pasa de ser un posible erro a un cimento da construción social. A partir de aquí, o que se pode facer sobre a marcha parece irrelevante, e talvez só cabe esperar a que a lei do péndulo posibilite novas variables.
Alice morreu en New Jersey en 1968, pouco antes de que Doris competise co propio Russ Meyer realizando os seus sexploitations, e de que Leni fose abrazada pola contracultura norteamericana. Talvez se por aquel entón existira Internet teríanse dado os factores necesarios para que algo extraordinario sucedera: que se recoñecese a carreira dunha pioneira, que se asumise que o soez podería ser celebrado como unha ruptura de barreiras, e que o pasado se superara escoitando repetidas peticións de perdón.
Probablemente seguimos agardando polo momento máis adecuado.